Αζερμπαϊτζάν

Πτήση μέσω ενδιάμεσου σταθμού για την πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν. Με τουρκικές, ρωσικές, περσικές, αλλά και ευρωπαϊκές επιρροές, το Μπακού θα μας κερδίσει με τον φουτουριστικό χαρακτήρα που αποπνέει. Η πόλη η οποία φιλοξενεί κάθε χρόνο το Γκραν Πρι σφύζει από πλούτο, πανάκριβα αυτοκίνητα αλλά και κτίρια διάσημων αρχιτεκτόνων, όπως της Ζάχα Χαντίντ, ενώ με κάθε τρόπο δηλώνει τον ξεχωριστό χαρακτήρα αυτού του προορισμού. Μετά τις απαραίτητες συστάσεις, οδηγούμαστε στο ξενοδοχείο μας.

Μετά το πρωινό μας αναχωρούμε για το Γκομπουστάν. 65 χιλιόμετρα από το Μπακού, στα ανατολικά της χώρας. Η περιοχή είναι ευρέως γνωστή για την ιδιαίτερη γεωλογία της: ηφαιστειακοί κρατήρες, αλλά και αναρίθμητες βραχογραφίες και πετρογλυφικά ευρήματα αποτυπώνουν την ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης πάνω στη γη. Η επίσκεψή μας στο ομώνυμο Μουσείο θα είναι ιδιαιτέρως διαφωτιστική: Νέες εφαρμογές, οθόνες αφής και πολυμέσα επιστρατεύονται δυναμικά, προκειμένου ο επισκέπτης να έχει μια πλήρη εικόνα για την ιδιαίτερη γεωλογία, τη φύση και τη χλωρίδα της περιοχής που 65 χιλιόμετρα από το Μπακού, στα ανατολικά της χώρας. Η περιοχή είναι ευρέως γνωστή για την ιδιαίτερη γεωλογία της: ηφαιστειακοί κρατήρες, αλλά και αναρίθμητες βραχογραφίες και πετρογλυφικά ευρήματα αποτυπώνουν την ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης πάνω στη γη. Η επίσκεψή μας στο ομώνυμο Μουσείο θα είναι ιδιαιτέρως διαφωτιστική: Νέες εφαρμογές, οθόνες αφής και πολυμέσα επιστρατεύονται δυναμικά, προκειμένου ο επισκέπτης να έχει μια πλήρη εικόνα για την ιδιαίτερη γεωλογία, τη φύση και τη χλωρίδα της περιοχής που επισκέπτεται. Στο μεταξύ, μια στάση στα ασύλληπτα Ηφαίστεια Λάσπης δικαιώνουν και με το παραπάνω, το γεγονός πως η περιοχή είναι ενσωματωμένη στη Λίστα της UNESCO. Στη συνέχεια επιστρέφουμε στην πρωτεύουσα και η ξενάγησή μας αρχίζει από τη μεσαιωνική πόλη του Ιτσερί Σεχέρ. Στενά, γραφικά καλντερίμια, χαμάμ, τζαμιά και τα καραβάν σεράι μας μεταφέρουν τον αέρα και τον αισθησιασμό της πόλης μέσα στον χρόνο. Την ίδια στιγμή τα Ανάκτορα των Σιρβανσάχ με το ιερό, τα λουτρά και το μαυσωλείο και ο εμβληματικός Πύργος της Παρθένου επιδεικνύουν ένα δαιμονικό χιούμορ συνυπάρχοντας με τις σύγχρονες επαύλεις των βαρόνων του πετρελαίου. Κι αν οι αντιφάσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτής της ταξιδιωτικής ξενάγησης, ένα μόνο βλέμμα στην μαγευτική θέα που προσφέρει απλόχερα η χερσόνησος Αμπσερόν μας καλεί να ενδώσουμε στα κάλλη της πιο όμορφης πόλης της Υπερκαυκασίας.

Χρειάζεται ένα καλό πρωινό γεύμα για να γευτεί κανείς την έξαψη της αναχώρησης. Αφήνοντας πίσω μας το Μπακού, το ταξίδι μας θα μας οδηγήσει στη Σεμάκα. Με την άφιξή μας θα ξεναγηθούμε στο ιστορικό τζαμί Τζουμά, το παλαιότερο και μεγαλύτερο στη χώρα. Πάνω σε ένα φαράγγι του Καυκάσου είναι χτισμένο ένα από αρχαιότερα χωριά της χώρας. Το Λαχίτς από τον 5ο π.Χ αιώνα είναι γνωστό για την τέχνη του χειροποίητου που επιβιώνει από γενιά σε γενιά. Στο χωριό θα βρούμε χειροποίητες κατασκευές από χαλκό, κοσμήματα λαογραφικού χαρακτήρα, ξύλινα και δερμάτινα σκεύη, υφαντά και κάθε λογής σουβενίρ. Άφιξη και διανυκτέρευση στο ξενοδοχείο μας στο Σέκι.

Στην βορειοδυτική πλευρά του Αζερμπαϊτζάν, το Σέκι είναι μία από τις αρχαιότερες, αλλά και ομορφότερες πόλεις της χώρας, με το ιστορικό της κέντρο και το παλάτι των Χαν να αποτελούν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Και με αυτή την αφετηρία, σηκωνόμαστε από το τραπέζι του πρωινού για να ξεκινήσουμε την μέρα μας στην πόλη με τα διατηρητέα αρχιτεκτονήματα. Χτισμένο στα 1797 εκτελώντας χρέη καλοκαιρινής κατοικίας, το Παλάτι των Sheki Khans έδινε τον ορισμό της πολυτέλειας της εποχής. Σήμερα, αποτελεί ένα σπάνιο δείγμα συγκερασμού λαογραφικών και παλατιανών αρχιτεκτονικών στοιχείων το οποίο εντυπωσιάζει τους επισκέπτες. Σειρά έχουν τα καραβάν σεράι της πόλης, τα οποία αναδεικνύουν τον ρόλο που έπαιξαν στη ροή του εμπορίου, αλλά και το γεφύρωμα διαφορετικών πολιτισμών. Λίγο αργότερα, θα επισκεφτούμε ένα εργαστήριο Κελαγκάι για να δούμε την τέχνη του γυναικείου μεταξωτού μαντηλιού. Οι τεχνικές μπατίκ και τα αναρίθμητα ζωγραφικά θέματα παραπέμπουν περισσότερο σε εξπρεσιονιστικούς πίνακες παρά σε γυναικεία αξεσουάρ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεταξουργία στο Αζερμπαϊτζάν υπήρχε από την αρχαιότητα, ενώ διεκδικεί μια θέση και στη σημερινή εποχή αφού στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Αργά το απόγευμα επιστροφή στο ξενοδοχείο μας στο Σέκι.

Μετά το πρωινό θα επισκεφθούμε την παραδοσιακή αγορά του Σέκι. Υφάσματα, χρώματα κι ένα πολύβουο σμάρι γεμάτο κάθε λογής τεχνήματα ντοπιολαλιάς δίνουν τον παλμό στο τοπικό παζάρι της πόλης. Στη συνέχεια καθοδόν προς το Μπακού θα κάνουμε μια στάση στο χωριό Νιτζ που κατοικείται από τους Ούντις, απογόνους των Αλβανών του Καυκάσου. Ορόσημο του χωριού είναι ο Ναός των Ούντις, η χριστιανική εκκλησία που αναστηλώθηκε το 2007 κι έκτοτε, λειτουργεί κανονικά. Στο μουσείο των Ούντις θα γνωρίσουμε καλύτερα τον λαό αυτό μέσα από τις συνήθειες, τη γλώσσα, αλλά και την πολιτιστική κληρονομιά που διασώζεται ως και σήμερα. Οι κάτοικοι του συγκεκριμένου χωριού φαίνεται πως κατέχουν και το μυστικό της μακροζωίας, ενώ το γιαούρτι και οι γαλακτοβάκιλλοι έχουν την τιμητική τους στη διατροφική πυραμίδα. Κάπως έτσι, μια φιλόξενη οικογένεια ντόπιων θα μας μυήσει στα μυστικά και τους παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας του γιαουρτιού, ενώ δεν θα παραλείψουμε να δοκιμάσουμε και τοπικές σπεσιαλιτέ με βάση το γιαούρτι. Αργά το απόγευμα φθάνουμε στο Μπακού.

Μετά το πρωινό αναχωρούμε για την χερσόνησο Αμπσερόν, μια διαδρομή σπαρμένη αντλίες πετρελαίου! Η ξενάγησή μας ξεκινάει με τον οικισμό Σουρουκανί. Ο ζωροαστρικός Ναός της Φωτιάς αιχμαλωτίζει την προσοχή μας μέσα από μυθικές αφηγήσεις που περιλαμβάνουν τη ζωοποιό λατρεία του πυρός. 25 χιλιόμετρα βόρεια από το Μπακού το πυρ έχει την τιμητική του. Στην πλαγιά του λόφου Γιανάρ Νταγκ θα θαυμάσουμε ένα σπάνιο φαινόμενο: μια αναμμένη φωτιά φυσικού αερίου με τις τεράστιες πύρινες γλώσσες να εκτοξεύονται στον αέρα μέσα από ένα πορώδες στρώμα ψαμμίτη. Τώρα ξέρουμε γιατί το Αζερμπαιτζάν είναι η πατρίδα του ζωροαστρισμού!   Με την επιστροφή μας στο Μπακού μάς περιμένει το Πολιτιστικό Κέντρο του Heydar Aliyev, το κτίριο το οποίου έχει σχεδιάσει η Ζάχα Χαντίντ. Ακόμα, το Μουσείο Χαλιών του Αζερμπαϊτζάν μας συναρπάζει με μια κολεκτίβα διαφορετικών τεχνοτροπιών, υλικών και χρονικών εποχών στη μεγαλύτερη συλλογή χαλιών που θα αντικρίσετε ποτέ.  

Σήμερα πετάμε για το Ναχιτσεβάν, έναν Αζέρικο περίκλειστο εξωτερικό θύλακα του Αζερμπαϊτζάν που συνορεύει με την Τουρκία, την Αρμενία και το Ιράν. Άφιξη στο Ναχιτσεβάν και ξενάγηση της πόλης που σύμφωνα με την παράδοση της Αρμενίας ιδρύθηκε από τον Νώε. Το αρχαιότερο υλικό που βρέθηκε στην περιοχή προέρχεται από τα νεολιθικά χρόνια ενώ το 189 π.Χ. αποτέλεσε τμήμα του νέου βασιλείου της Αρμενίας. Τον 7ο αιώνα η περιοχή υποτάχθηκε στους Άραβες, έως τον 11ο αιώνα νέοι κατακτητές έγιναν οι Σελτζούκοι Τούρκοι και ακολούθησαν οι Γεωργιανοί και οι Μογγόλοι. Τον Δεκέμβριο του 1918, με την υποστήριξη του Κόμματος Ισότητας του Αζερμπαϊτζάν, ανακηρύχθηκε η Δημοκρατία του Αράς στο Ναχιτσεβάν από τον Τζαφάρ Κουλί Χαν Ναχτσιβάνσκι. Η αρμενική κυβέρνηση δεν αναγνώρισε το νέο κράτος και απέστειλε στρατό στην περιοχή. Έτσι, ξέσπασε ο πόλεμος στο Αράς. Το 1919 εδραιώθηκε η αρμενική κυριαρχία στην αποσχισθείσα περιοχή. Την ίδια χρονιά αποχώρησαν και οι Βρετανοί, ενώ συνεχίστηκε λυσσαλέα ο πόλεμος ανάμεσα σε Αρμένιους και Αζέρους. Το 1920 έγινε αυτόνομη σοβιετική σοσιαλιστική δημοκρατία με στενούς δεσμούς με το Αζερμπαϊτζάν. Επί σοβιετικού καθεστώτος αποσοβήθηκε κάπως η ένταση στις σχέσεις μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων, ενώ βελτιώθηκαν και οι υποδομές. Σήμερα παραμένει αυτόνομο και διεθνώς αναγνωρίζεται ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, όμως διοικείται από Κοινοβούλιο  που εκλέγουν οι κάτοικοί του. Ωστόσο, η δημοκρατία παραμένει απομονωμένη, όχι μόνο από το υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν, αλλά και πρακτικά από ολόκληρη την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου. Εμείς θα αναβιώσουμε τις ιστορίες της Μεγαλύτερης Πλημμύρας που φέρεται να γνώρισε η ανθρωπότητα. Άλλωστε, τα πατρογονικά εδάφη της περιοχής διεκδικούν τα ίχνη που άφησε πάνω τους ο Νώε, όπως ακόμα και τον ίδιο τον τάφο που είναι θαμμένος ο προφήτης. Μια ξενάγηση σε αυτό που φέρεται να είναι το Μαυσωλείο του Νώε θα μας μεταφέρει 10.000 χρόνια πριν, σε ιστορίες βγαλμένες κατευθείαν από τα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ η πεποίθηση πως ο ίδιος ο τάφος του βρίσκεται στο Ναχιτσεβάν είναι καλά εδραιωμένη. Κάπως έτσι, η περιοχή αποτελεί πόλο έλξης θρησκευτικής λατρείας, κι όπως είναι φυσικό, και αρχαιολογικών ανασκαφών.   Το Μαυσωλείο Μομίν Χατούν που χρονολογείται από τον 12^ο αιώνα συγκαταλέγεται κι αυτό στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Στην επίσκεψή μας εκεί θα θαυμάσουμε το απόσταγμα των επιρροών της ανατολίτικης και ντόπιας αρχιτεκτονικής, έτσι όπως αυτές δεσπόζουν στο εμβληματικό μνημείο της περιοχής που αποκαλείται το «Ταζ Μαχάλ» του Ναχιτσεβάν. Στη συνέχεια επισκεπτόμαστε το Σπίτι του Καν. Στα πρότυπα της ανατολίτικης αρχιτεκτονικής του 18^ου και 19^ου αιώνα, το επιβλητικό οίκημα ανήκε στον άρχοντα Ραχίμ Καν και ανάμεσα σε άλλα έχει να επιδείξει την περίτεχνη τεχνική με την οποία είναι φιλοτεχνημένα τα παράθυρα. Όμως, πέρα από τις αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες, τις εντυπώσεις θα κλέψει η ίδια η θέα. Από εδώ το μάτι θα περιπλανηθεί περίγυρα στον λόφο αντικρίζοντας την όμορφη πολιτεία που απλώνεται νωχελική και απόλυτα αισθησιακή στο βλέμμα και τον χρόνο. Μια στάση στον τύμβο του Γιουσίφ Ιμπν Κουσεγίρ κι ύστερα συνεχίζουμε προς τα ιερά Σπήλαια «Ashabu-Kahf» ή αλλιώς σπήλαια των «Επτά Κεκοιμημένων». Αν υποφέρετε από άσθμα ή συχνές βρογχίτιδες, μια επίσκεψη στα αλατοσπήλαια Ντουτζάγκ (Duzdagh) μπορεί να δράσει ανακουφιστικά. Το πρωτόκολλο της ιδιαίτερης αυτής θεραπείας περιλαμβάνει την πολύωρη παραμονή του ασθενή μέσα στα άδεια σπήλαια άλατος και υπόσχεται θεαματικά αποτελέσματα.

Μυστήρια, γοητευτική, μα πάνω απ’ όλα μεθυστική, η χώρα μας μύησε στις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις της. Γεμάτοι εικόνες και συναισθήματα επιστρέφουμε μέσω ενδιάμεσου σταθμού στην Αθήνα.